کاشت و نگهداري درخت سنجد
درخت سنجد يا الاگنوس (Elaeagnus angustifolia) درختي بومي در اروپا و آسياي شمالي است که بذرهاي آن تا هيماليا هم رسيده و در آنجا هم سبز شده است. اين درخت بسيار مقاوم است و عمري طولاني دارد؛ گرما، سرما و کم آبي را به خوبي تحمل ميکند و به دليل همين ويژگي هاي منحصر به فرد، کاشت درخت سنجد محبوب کشاورزان و باغداران است. سنجد در ارديبهشت ماه گل مي‌دهد و در اواخر تابستان تا ابتداي پاييز ميوه هايش به بار مي نشيند. در نهال فروشي آلفا نهال انواع ارقام سنجد موجود است.
کاشت درخت سنجد مقرون به صرفه است. چون کم ترين ميزان سرمايه گذاري، کم ترين نياز آبي (يک سوم بادام ديم)، مقاومت کامل در برابر سرمازدگي، حاصلخيزکردن خاک بستر توسط ريشه درختان سنجد و رشد سريع را دارد. اين گياه همچنين مي‌تواند يک بادشکن نواري خوب براي مزارع و باغات باشد، و از فرسايش خاک جلوگيري کند.
نهال سنجد
سنجد گياهي درختي و يا درختچه اي خاردار با ارتفاع بين 5 تا 7 متر است. برگ هاي سنجد از کرک هاي متراکم و نقره اي رنگي پوشيده است. ميوه هاي آن هم داراي پوسته اي قرمز و قهوه اي رنگ هستند. درختان در فصل خرداد و تير ماه گل مي دهند.
درخت سنجد از درختان بومي مناطق آسياي غربي، هيماليا و اروپا مي باشد. سنجد نام هاي ديگري چون غبيده بادام، چوب دانه، نقد، بل، سرين چک ( کردستان )، ايده ( آذربايجان) و پستانک دارد و در زبان انگليسي به آن زيتون روسي مي گويند.
سنجد بيشتر از 45 مدل مختلف دارد که در ايران دو نوع از آن کشت مي شود. درخت سنجد در برابر کم آبي، شوري آب، سرماي زياد و گرماي زياد بسيار مقاوم مي باشد. در بسياري از نقاط کشور از جمله کردستان، کرمان و يزد کشت مي شود.
اين درختان داراي شاخ و برگ و خارهاي زيادي است. به همين جهت به عنوان حصار هم مورد استفاده قرار مي گيرد. اگر اطراف باغ را درخت سنجد بکاريد، به عنوان يک ديوار و حصار محسوب مي شود. يکي از بهترين نوع درختاني که مي توان براي کاشت در مناطق بادخيز پيشنهاد کرد درخت سنجد ميباشد. براي خريد نهال از جهاد کشاورزي به سايت آلفا نهال مراجعه کنيد.
مشخصات درخت سنجد
ارتفاع سنجد: ارتفاع اين گياه بين 8 تا 15 متر است.
فاصله کاشت بذر سنجد: فاصله کاشت بذر بين 4 تا 6 متر است.
عمق کاشت بذر سنجد: عمق کاشت بذر 2 تا 4 سانتيمتر است.
خاک مناسب رشد سنجد: در گستره وسيعي از خاکها رشد ميکند.
دماي مورد نياز سنجد: دماي مناسب بين 15 تا 30 درجه سانتيگراد است.
زمان گلدهي سنجد: گلدهي اين گياه در فصل بهار است.
مقدار آبدهي سنجد: به آبياري متوسطي براي رشد نياز دارد.
نور مناسب سنجد: براي رشد به آفتاب کامل و نيمه سايه نياز دارد.
گياه شناسي درخت سنجد
گل ها کوچک، زرد رنگ و معطر هستند. شاخه ها اغلب خاردار بوده و گاهي به علت تعدد تنه، گياه به صورت در ختچه ظاهر ميشود. سنجد گياهي است که به خشکي خاک . وزش باد هاي شديد مقاوم است. از اين در خت براي کنترل باد، حرکت شن هاي روان و کولاک زمستانه به وفور استفاده مي شود. از لحاظ ديد سنجد به علت داشتن برگ هاي سبز خاکستري و شاخه هايي که در همه جهات رشد مي کنند و همچنين دارا بودن ميوه هاي رنگين مورد توجه است. در اغلب خاکها رشد ميکند. با کاشت متراکم درختان سنجد به خوبي ميتوان از آن به عنوان پرچين در اطراف باغها استفاده کرد. علاوه بر آن سنجد با ايجاد بافت متراکم به خوبي به صورت يک مانع محکم در برابر عبور و مرور عمل مي کند.
https://alphanahal.ir/oleaster-seedlings/
انواع روش‌هاي کاشت نهال سنجد
درخت سنجد از آن درختان زيبايي است که عموما در کنار نهر آب و جوي‌ها ميتوان مشاهده کرد. سنجد به علت داشتن برگ‌هاي سبز خاکستري و شاخه‌هايي که در همه جهات رشد مي‌کنند و همچنين دارا بودن ميوه‌هاي رنگين با خاصيت دارويي فراوان مورد توجه است. چوب درخت سنجد نيز در صنايع غذايي، دارويي، بهداشتي، صنايع چوب و عطر سازي مورد استفاده قرار مي‌گيرد.
اين درخت جلوه زيبايي به طبيعت بخشيده و يک گزينه مناسب براي کاشت در باغ، باغچه منزل و حتي داخل يک گلدان بزرگ است. کاشت درخت سنجد در هر نوع خاکي امکانپذير است و با گرماي هوا، خشکي و آبياري کم سازگاري دارد. سنجد از گياهان دارويي مهم است و کاشت آن در شرايط اقليمي کشور ما به راحتي قابل انجام است. در ادامه با طريقه کاشت درخت سنجد و شرايط نگهداري اين درخت زيبا و مفيد آشنا شويد.
درخت سنجد سه سال بعد از جوانه‌زني، شروع به گلدهي و توليد ميوه ميکند و مي‌تواند يک درخت ماندگار در باغچه منزل شما باشد. همچنين در سال‌هاي اخير به دليل مقاومت اين گياه به شرايط اقليمي کشور ما و نياز آبي کم اين درخت، طرح کاشت درختان سنجد با استقبال زيادي مواجه بوده و مي‌تواند ايده‌اي براي جوانان جوياي کار باشد.
روش هاي تکثير درخت سنجد
اين درخت را مي توان از طريق بذر، قلمه و خوابانيدن تکثير کرد. اگر مي خواهيد براي کاشتن درخت سنجد از روش کاشتن بذر استفاده کنيد بايد در فصل پاييز اين کار را انجام دهيد و در فصل سرما بايد از اين درخت به خوبي نگهداري کنيد نوع ديگر کاشتن اين درخت با ميوه هاي پر خاصيت فصل بهار و بعد از گذر فصل سرما است که مي تواند به روش قلمه زني يا کاشتن بذر صورت بگيرد. اين درخت براي قلمه زدن دشوار است و بايد اين کار را براي يافتن ريشه مرغوب قلمه با دقت بيشتر انجام دهيد.
به طور کلي روش هايي که براي کاشتن درخت سنجد مناسب است روش کاشتن بذر، خوابانيدن و قلمه زني به روش نيمه خشبي و خشبي است که تحقيقات نشان مي دهد کاشتن اين درخت به روش قلمه خشبي در فصل زمستان و دي ماه با استفاده از چوب سخت روش مناسب تري خواهد بود. در ادامه نيز بيشتر در رابطه با نحوه کاشت صحيح و نگهداري و مراقبت درخت سنجد توضيح خواهيم داد.
کشت گياه سنجد با بذر
هنگامي که ميوه ها رسيدند و شروع بــه تغيير رنگ کردند مي توان آن ها را از درخت چيد. براي تکثير بايد قسمت گوشتي ميوه را از هسته جدا کرد و با آب شست. بايد حتما گوشت ميوه به خوبي جدا شود و باقي نماند. اگر هسته بدون هيچ تيماري کشت شود. جوانه زني آن ?? ماه طول مي‌کشد.
براي به مدت ? هفته هسته را در دماي معمولي قرار دهيد. بعد از آن ?? هفته در ميان خاک اره و پيت ماس مرطوب در دماي ? تا ? درجه سانتيگراد نگهداري کنيد. بعد از آن بذرها را در خاک مخلوط خاک برگ و شن بکاريد. گلدان در مکاني روشن و با دماي ?? درجه قرار داده و سطح خاک نبايد خشک شود. اگر تمامي مراحل درست انجام شود جوانه زني حدود ? هفته طول مي‌کشد.
طرز کاشت بذر سنجد:
سنجد از طريق بذر، قلمه و پاجوش تکثير مي شود. اگر بذرهاي اين گياه را بدون تيمار دهي بکاريد بيش از يک تا سال زمان مي برد تا رشد کند، به همين دليل بهتر است يک دوره سرما دهي را طي کند، بذر اين گياه را با مقداري خاک غني مخلوط کنيد و در درون دستمال کاغذي و سپس نايلون بگذاريد و درب آن را سفت ببنديد و در دماي 4 درجه سانتي گراد به مدت 3 تا 4 ماه نگهداري کنيد. پس از گذشت اين مدت بذر را از يخچال خارج کنيد و در خزانه يا گلدان با عمق مناسب بکاريد و روي آن را با خاک مناسب بپوشانيد. گياه را آبياري کنيد و تا زمان جوانه زني مرطوب نگه داريد. پس از گذشت مدتي بذر گياه جوانه مي زند و شروع به رشد مي کند. زماني که گياه رشد کرد و بزرگتر شد نهال به دست آمده را به زمين اصلي منتقل کنيد.
توجه داشته باشيد براي سرما دهي بذر اين گياه را در فصل پاييز در زمين اصلي بکاريد.
تکثير به روش قلمه زدن
اوايل تا اواسط تابستان با کاشت قلمه چوب سخت يا قلمه چوب نيمه سبز مي توان اين گياه را تکثير کرد. قلمه چوب نيمه سبز به طول ?? تا ?? سانتيمتر و قلمه چوب سختبه طول ?? سانتيمتر براي اين کار مناسب است. هر دو قلمه بايد از ساقه هاي حاصل از رشد سال جديد گرفته شده باشند. استفاده از هورمون ريشه زايي براي ريشه دار کردن قلمه مهم است.
براي کاشت قلمه ها از يک قسمت خاک برگ و دو قسمت شن (با ذرات ? تا ? ميلي متر) استفاده کنيد. حداقل يک سوم از طول قلمه بايد در خاک قرار گيرد. دقت شود قلمه نيمه خشبي (نيمه سبز) برگ هاي قسمت پايين حــذف شود و ? تا ? برگ در بالاي قلمه باقي بماند. به منظور افزايش رطوبت کشيدن پلاستيک شفاف و يا اسپري آب روزانه براي جلوگيري از پژمرده شدن قلمه ها موثر است. دماي مناسب اين روش تکثير حدود ?? تا ?? درجه سانتيگراد است.
تکثير به روش خوابانيدن
در اين روش ساقه هاي نرم نزديک به زمين در خاک قرار مي گيرد.
طريقه کاشت نهال سنجد:
کاشت نهال بسيار آسان است. کاشت نهال با توجه به گونه‌هاي مختلف متفاوت است که در زير به آنها اشاره خواهيم نمود در ادامه نيز همراه ما باشيد.
نهال ريشه لخت: در اين نوع نهال ابتداي گودالي ايجاد کنيد، سپس کمي خاک درون آن بريزيد و نهال را در درون آن قرار دهيد و اطراف آن را با خاک نرم و مناسب پر کنيد سپس گياه را آبياري کنيد.
نهال گلداني: در نهال گلداني نيز ابتدا گودالي ايجاد نماييد سپس گلدان را شکسته و نهال را با خاک گلدان مستقيماً در گودال قرار دهيد و اطراف آن را پر کنيد. سپس گياه را آبياري کنيد.
نهال گوني پيچ يا نايلون پيچ: در اين نوع نهال نيز ابتداي در محل مورد نظر گودالي ايجاد کنيد و سپس نهال را با نايلون و گوني در درون آن بگذاريد همچنين مي‌توانيد پس از گذاشتن گلدان در درون گودال نايلون يا گوني را برداريد.
بهترين زمان براي کاشت نهال سنجد:
بهترين زمان براي کاشت نهال سنجد اوايل اسفند ماه بعد از تمام شدن برف و يخبندان مي باشد. توجه داشته باشيد که کاشت نهال در روزهاي گرم و افتابي و سرد و برفي موفقيت خوبي به همراه ندارد. بهتر است که نهال را در روزهاي ابري کاشت کنيد، زيرا باران بعد از کاشت باعث سيراب شدن ريشه نهال مي شود و کاش موفقي را به همراه دارد.
مراحل کاشت نهال سنجد
?- نهال سالم و قوي سنجد را از مراکز مطمئن فروش گل و گياه تهيه کنيد.
?- گودالي را در باغچه يا فضاي باغ آماده کنيد. براي اندازه اين گودال، نمي‌توان عدد دقيقي گفت، ولي به طور کلي اندازه گودال را حدود دو تا سه برابر عرض و طول ريشه در نظر بگيريد و آن را حفر کنيد.
?- هرچه گودالي که حفر مي‌کنيد، بزرگتر باشد، به شما اين امکان را مي‌دهد که به‌راحتي نهال را درون آن قرار دهيد و همچنين شروع رشد ريشه راحت‌تر ميشود. اما يادتان باشد گودال را بيش از حد عميق يا کم‌عمق حفر نکنيد. عمق ?? تا ?? سانتيمتري براي کاشت نهال سنجد مناسب به نظر مي‌رسد.
?- ريشه نهال را به آرامي در گودالي که آماده کرده‌ايد، به صورت عمودي و بدون فشار آوردن به ريشه‌ها قرار دهيد و داخل گودال را با همان خاکي که خارج کرده‌ايد همراه با مقداري کود دامي پوسيده ترکيب و پر کنيد.
?- بلافاصله بعد از کاشت درخت سنجد، نهال را آبياري و اين کار را مجددا چند ساعت بعد نيز تکرار کنيد تا نهال به خوبي در خاک استقرار پيدا کند.
?- بهترين زمان کاشت نهال سنجد اواخر فصل زمستان (نيمه اول اسفند) است.
شرايط نگهداري و مراقبت‌هاي لازم درخت سنجد
خاک:
درخت سنجد به نوع خاک چندان حساس نيست و در هر نوع خاکي که حاصلخيزي متوسط و زهکش مناسب داشته باشد، قادر به رشد خواهد بود. درخت سنجد به خشکي، خاک‌هاي سنگين رسي و فقير مقاوم است، ولي بهترين رشد را در خاک‌هاي ماسه‌اي با زهکش مناسب دارد.
آبياري
سنجد از گياهان مقاوم به کم آبي است. مرطوب نگه داشتن بذر تا زمان جوانه‌زني براي رشد گياه ضروري است، ولي بعد از آن آبياري را ميتوان هر دو هفته يک بار انجام داد. توجه داشته باشيد در ماه‌هاي گرم سال (تير و مرداد) به دليل تبخير سريع آب و درجه حرارت بالا، بايستي آبياري را با فواصل کمتري انجام دهيد.
دما
کاشت درخت سنجد در هر دمايي امکانپذير است و اين درخت تحمل سرماي ??- درجه و گرماي ?? درجه سانتيگراد را دارد.
نور
درخت سنجد براي رشد کافي و بهينه به دريافت نور کافي و مستقيم خورشيد (? تا ? ساعت در روز) نياز دارد. از همين رو اگر قصد کاشت درخت سنجد در محيط آپارتمان را داريد، نورگيرترين قسمت منزل را براي قرار دادن گلدان در نظر بگيريد.
خاک مناسب جهت کاشت سنجد
از نظر نوع خاک، کاشت اين گياه در زمين هاي سنگين داراي بافت متوسط و در کوهپايه هاي داراي سنگريزه زياد و شيبدار سنگلاخي و فقير موفق بوده است.
در مناطق کوهپايه اي که در آن ها امکان کشت بسياري از گياهان زراعي و درختان محدود است، اين گياه مي تواند به عنوان يک گياه راهبردي و اقتصادي مورد توجه قرار گيرد. تجربه ثابت کرده است که کشت درختان سنجد در اراضي شور و يا آبياري درختان سنجد با آب شور تا حدي برداشت محصول مورد انتظار را داده است.
مصرف کود دامي کاملا پوسيده، پيش از احداث گلستان و به صورت جايگزيني در گودال به مقدار??-?? تن در هکتار ضروري است.
کاشت نهال هاي آن معمولا در اسفندماه در گودال هايي به عمق ?? تا ?? سانتي متر انجام مي شود.رعايت فاصله کشت ? در ? متر، کمک شاياني به افزايش راندمان محصول خواهد کرد.
آفات و بيماريهاي سنجد
درخت سنجد درخت محکمي است که در برابر آفات و بيماري ها آسيب پذير نيست. بيماري هايي مانند ساس هاي بستر ، لاروها و لکه هاي برگ ، گانگرن ، پژمردگي ورتيسيليوم و پژمردگي فوزاريوم از بيماري هاي خاص درخت هستند که ناشي از شرايط نامساعد محيطي هستند. اگر قصد کاشت درخت سنجد را داريد ، توصيه مي کنيم از سموم دفع آفات شيميايي استفاده نکنيد تا بتوانيد از درختان سنجد ارگانيک خود بهره مند شويد. با اين حال ، اگر اين کار را بايد انجام دهيد ، بهتر است به مهمترين نکات و ترفندهاي سمپاشي درختان ميوه توجه کامل داشته باشيد
آفات چندان زيادي اين گياه را تهديد نمي کنند. گاهي شپشک ها و يا لاروهاي حشرات موجب مزاحمت مي شوند. از بيماري هاي اين گياه مي توان به لکه برگي، قانقاريا، پژمردگي ورتيسليوم و سوختگي بلايت نيز اشاره کرد که معمولا به دليل شرايط نامساعد محيطي شيوع مي يابند.
سنجد جزو معدود درختاني است که آفت و بيماري خاصي نمي تواند در باغات ايجاد خسارت و محدوديت نمايد و مي توان از بابت هزينه خريد سم و انجام عمليات سمپاشي آسوده خاطر بود.ضمنا به خاطر عدم مصرف سموم شيميايي، مي توان محصول سالم و ارکانيگ به جامعه ارائه نمود.
